Mobbingzede misiniz?

İşyerinde hayatınız kâbusa mı döndü? Sürekli fırça atan bir müdürünüz mü var? Her sabah "Bugün başıma ne gelecek, acaba istifa etsem mi?" korkusuyla uyanıyorsanız dikkat! Siz de bir mobbingzede olabilirsiniz...


"Bir kişiyi işten attırmak ya da bezdirip istifa etmesini sağlamak amacıyla sistematik olarak yapılan psikolojik taciz" olarak adlandırılan mobbing, birçok çalışanın maruz kaldığı bir durum. 1 Temmuz 2012'de yürürlüğe girecek olan yeni borçlar kanununda 'işçinin kişiliğinin korunması' başlığı altında yer alan madde ile işyerinde mobbingin artık anayasada da yer alacak olması hem çalışanlar hem de işverenler açısından büyük önem taşıyor. Araştırmalara göre intihar vakalarının nedenleri arasında yüzde 15'lik bir oranı mobbing oluşturuyor. Araştırmalar her on kişiden neredeyse üçünün mobbingzede olabileceğini gösteriyor. Bu durum, mutsuz çalışanın iş yerindeki verimini düşürerek ve sürekli çalışan değişimine yol açarak hem şirketin kazancını olumsuz yönde etkiliyor hem de kişileri psikolojik ve fizyolojik sağlığından ediyor.

Süreç nasıl işliyor? Peki mobbing süreci nasıl işliyor? Avusturya Sen Jorj Hastanesi'nin Psikoloğu Sinem G. Şahin bu süreci şöyle açıklıyor: "Mobbing, kişiler arasında ya da grupla kişi arasında herhangi bir konu üzerinden anlaşmazlık ya da bir çatışmayla başlar. Bu ilk süreçte henüz mobbing değildir ama ardından psikolojik saldırılar gelir, işte o zaman mobbing başlamıştır." Sonrasında yönetimin devreye girdiğini anlatan Şahin şöyle devam ediyor: "Kendini suçlu hissedip doğru ifade edememek yüzünden mobbingzede uyumsuz, zor ya da ruhsal sorunları olan bir çalışan olarak lanse ediliyor." Sonunda da çalışanın ya işten çıkarıldığını veya dayanamayıp istifa ettiğini söylüyor Şahin.

Mobbingzede olup olmadığınızı nasıl anlarsınız ? Eğer iş ortamınızda sosyal ilişkilerinize bir blokaj konmuşsa; kimse sizinle konuşmuyor ve varlığınız reddediliyorsa, aynı zamanda arkanızdan konuşulup alay ediliyorsa mobbingzede olabilirsiniz. "Yaptığınız iş mantıklı gerekçelere dayatılmadan sürekli olarak eleştiriliyor ve bu eleştiriler artık özgüveninizi zedeleyici bir boyuta ulaşıyorsa, özellikle yapmanız gereken, verimli olduğunuz iş dışında işlere yığılıyorsanız ve bu artık sizi hem psikolojik hem fiziksel olarak zorlamaya başladıysa durup düşünmenizde ve hatta bir uzmana başvurmanızda yarar var" diyor Psikolog Şahin. Şahin'e göre neyin mobbing olduğunun sinyalini amacı, planlılığı ve sürekliliği gösteriyor. Eğer amaç kişinin işten uzaklaşmasını sağlamaksa, bu amaç doğrultusunda sistematik bir şekilde kişiye karşı onu ezici planlar yapılıyorsa ve kişi buna tesadüfen bir kere değil birçok kere maruz kalıyorsa bu mobbingin ta kendisi. Araştırmalara bakıldığında özel sektörde yüzde 30, kamu sektöründe yüzde 40 oranında mobbing uygulanıyor. En çok da eğitim ve sağlık sektöründeki şirketlerde mobbing görülüyor.

Nasıl önlenebilir? Mobbingi önlemenin ilk basamağı onunla ilgili farkındalıktan geçiyor. "Mobbinge maruz kalan kişinin öncelikle onu olağan iş yeri çatışmalarından ayırıp bunun taciz boyutuna varan bir durum olduğunu fark etmesi gerekiyor. Sonrasında bu durumun kendisinden tamamen bağımsız olduğunu, psikolojik bir kavram olarak tanımlandığını ve başkalarının da başına gelebildiğini anlaması ve suçu kendinde aramayı bırakarak harekete geçmesi gerekiyor" diyen Sinem Şahin, "Yapılacak ilk eylemin bunu uygulayan kişilere sözel ve davranışsal tacizlerine son vermelerini direkt belirtmektir. Bu konuyla ilgili kendisine tanıklık edebilecek bir iş arkadaşı olması ona yarar sağlayacaktır. Verilen gereksiz işlerin ve oluşan olayların yazılı bir dokümanda olması bunu üst makamlara bildirirken elinde delil oluşturması açısından önemli" diyor. Şahin, bireysel çabaların ötesinde, iş yerlerinde mobbingin tanımlanması gerektiğine ve işveren ve çalışan bu konuda bilinçlendirilip net yaptırımların oluşturulması gerektiğini vurguluyor.

Mobbingzedeler genelde mükemmelliyetçidir
 Mobbingzedelerin karakterlerine yönelik bir genelleme yapılamasa da işlerine bakış açılarında benzerlikler görüldüğünü söyleyen Sinem Şahin, hemen hemen hepsinin işini mükemmel yapmaya çalışan, iş yerine bağlı, yaratıcı ve çoğunlukla yetenekleri mobbing uygulayan kişiden daha üstün görüldüğü için hedef seçilen kişiler olduğunu belirtiyor. Bu kişiler iş yerine bağlılıklarından veya başka bir yerde iş bulamayacağını düşündüğünden, özgüven eksikliğinden veya bu olanların suçunu kendisinde aramasından dolayı mobbinge katlanma eğiliminde olduğunu söyleyen Şahin ekliyor: "Mobbing uygulayanlar ise özdeğerleriyle ilgili sorunları olan kişiler. Özdeğer sorununun yarattığı kendine güvensizliği, aşağılık kompleksini ve kıskançlığı saklamak için giriştiği çabalar kişide aşırı kontrolcü, alıngan, kavgacı ve iktidar hastası bir imaj yaratıyor."